CÁCH SỬ DỤNG SÁCH BÁCH KHOA TOÀN THƯ

Sử dụng sách Bách khoa toàn thư là điều mà không phải ai cũng hiểu và sử dụng chúng một cách chính xác, hiệu quả. Bách khoa toàn thư là sách tra cứu về kiến thức nhân loại, kiến thức tổng quát trên nhiều lĩnh vực kiến thức khác nhau hoặc có thể là tra cứu chuyên sâu về một lĩnh vực nào đó. Cũng có những cuốn bách khoa toàn thư đề cập đến nhiều chủ đề khác nhau như không gian, vũ trụ hay khoa học..

Là một nguồn thông tin đáng tin cậy được biên soạn bởi các chuyên gia, nên cách sử dụng sách bách khoa toàn thư cũng là một vấn đề cần đặt ra cho những ai chưa tìm hiểu qua về nó. Vì lượng thông tin nhiều và mang tính tham khảo tra cứu cao nên các phiên bản của Bách khoa toàn thư luôn có một vị trí nổi bật trong các thư viện, trường học và các tổ chức giáo dục khác.

Có rất nhiều người coi từ điển như một công cụ kiểm tra chính tả và học phát âm từ. Tương tự như vậy, nhiều người dùng bách khoa toàn thư để tra cứu ngày tháng, địa điểm và các sự kiện đơn giản khác. Đây là những cách sử dụng không đúng, không triệt để. Hầu hết tất cả các cuốn bách khoa toàn thư đều là công cụ giáo dục và hàm chứa thông tin. Điều này đã được kiểm chứng qua lịch sử phát triển của chính nó.

Với bách khoa toàn thư vốn có nội dung chính đề cập đến nhiều vấn đề của nhân loại - thì sắp xếp theo trật tự bảng chữ cái không đơn giản vì thế giới không tuân theo trật tự đó. Để sắp xếp trật tự của bách khoa toàn thư, trước tiên người ta xem tri thức nhân loại được sắp xếp ra sao.

Tri thức trong bách khoa toàn thư hiện đại được chia thành các lĩnh vực hoặc chuyên đề phần nào tương ứng với các khoa ở trường đại học. Nhưng cách sắp xếp này, mặc dù tạo nên cấu trúc xương sống của một cuốn bách khoa toàn thư, lại ẩn sau hình thức sắp xếp các dữ liệu theo trật tự bảng chữ cái.

Bách khoa toàn thư có chứa các thông tin xác thực mà những độc giả giỏi muốn khám khá ngay từ khi bắt đầu tra cứu, nhưng người đọc cũng không nên thỏa mãn khi mới tìm được những dữ kiện rời rạc. Hãy nhớ là bách khoa toàn thư cung cấp cho ta rất nhiều dữ liệu được sắp xếp liên quan đến nhau. Quá trình đọc hiểu phụ thuộc vào việc bạn có nhận ra được những mối liên hệ đó hay không.

Trong một cuốn bách khoa toàn thư sắp xếp theo chủ đề, chúng thường được đánh dấu rõ ràng, nhưng điểm bất lợi là trong số những dữ kiện đó sẽ có những thứ mà người đọc không quen dùng. Sử dụng sách bách khoa toàn thư được coi là lý tưởng khi nó được sắp xếp theo chủ đề vừa theo trật tự bảng chữ cái. Đồng thời nó phải có thêm phần dàn ý - chính là mục lục.

Bất kỳ cuốn bách khoa toàn thư tốt nào cũng có phần hướng dẫn giúp người đọc sử dụng sách hiệu quả. Chúng ta nên xem và làm theo phần hướng dẫn này. Thông thường, phần hướng dẫn yêu cầu người đọc phải đi lần lượt từ đầu cho đến phụ lục. Ở đây, phụ lục đóng một phần vai trò của thảo luận của cả cuốn bách khoa. Các phần nhỏ đó có thể ở trang này hoặc trang kia, nhưng nhìn chung đều về cùng một chủ đề. Điều này cho thấy mặc dù một phụ lục rõ ràng được sắp xếp theo bảng chữ cái, nhưng các phân tích của nó lại được xếp theo chủ đề.

Bạn cũng cần lưu ý một số vấn đề cách sử dụng sách bách khoa toàn thư. Nó là một công cụ bổ trợ có giá trị khi ta đọc một cuốn sách hay, nhưng không vì thế mà độc giả quá lệ thuộc vào nó, càng không nên dùng nó để dàn xếp các cuộc tranh luận do bất đồng ý kiến gây ra. Ta chỉ nên sử dụng để xoá bỏ những mâu thuẫn về những điều là sự thật hiển nhiên. 

Một điểm cần nhớ nữa là những cuốn bách khoa toàn thư khác nhau chứa đựng các dữ kiện khác nhau. Vì vậy, nếu bạn muốn dựa vào bách khoa toàn thư để triển khai một đề tài nào đó thì không nên bó hẹp trong một cuốn. Hãy đọc nhiều hơn một và tốt hơn hãy đọc các cuốn được viết vào các thời điểm khác nhau nếu có thể.

Mặc dù từ điển là sách về từ, còn bách khoa toàn thư là sách về các dữ kiện, nhưng khi tra cứu nó cũng có một số điểm lưu ý tương tự như tra cứu từ điển.

1. DỮ KIỆN LÀ NHẬN ĐỊNH. Người ta dùng từ điển để diễn đạt các dữ kiện. Dữ kiện không phải là vật chất giống như từ, những dữ kiện cần phải được giải thích. Để hiểu cặn kẽ, bạn phải nắm được tầm quan trọng của một dữ kiện và biết được tầm ảnh hưởng của nó lên sự thật mà bạn đang kiếm tìm. Bạn sẽ không thể biết được nhiều nếu tất cả những gì bạn biết chỉ là các dữ kiện.

2. DỮ KIỆN LÀ NHỮNG NHẬN ĐỊNH ĐÚNG. Dữ kiện không phải là những quan điểm cá nhân.  Một cuốn bách khoa toàn thư sẽ không trung thực nếu có ý kiến riêng của các biên tập viên mà không được số đông hưởng ứng. Tất nhiên một cuốn bách khoa toàn thư vẫn được phép ghi lại ý kiến các nhân (ví dụ, trong một cụm từ như “một số người cho rằng..., số khác lại thấy...”) nhưng cần phải nói rõ ràng. Yêu cầu chỉ được nêu dữ kiện, không nêu ý kiến (trừ trường hợp như ví dụ trên) cũng hạn chế tính bao quát của các cuốn bách khoa toàn thư. Nó không thể giải quyết thấu đáo những vấn đề còn gây tranh cãi, mà chỉ có thể ghi lại chính xác những bất đồng của con người về các vấn đề đó mà thôi.

3. DỮ KIỆN PHẢN ÁNH HIỆN THỰC. Dữ kiện có thể là các ý thông tin đơn lẻ hoặc là những kiến thức tổng quát tương đối hiển nhiên.  Nhưng dù ở trường hợp nào, nó cũng được dùng để diễn tả sự tồn tại của sự vật. Do đó dữ kiện không phải là ý kiến hay quan niệm, cũng không phải là những dự đoán về hiện thực. Nói cách khác, lời giải thích một hiện thực hay một phần của nó, không phải là dữ kiện trừ phi phần đông nhất trí điều đó là đúng.

4. DỮ KIỆN, VỀ MỘT KHÍA CẠNH NÀO ĐÓ, MANG TÍNH THÔNG LỆ. Có những nhận định được coi là sự thật ở giai đoạn này, nhưng đến giai đoạn khác chúng không còn là sự thật nữa. Còn dữ kiện thì không thay đổi vì nó phản ánh hiện thực và luôn đúng.

Một cuốn bách khoa toàn thư hay sẽ trả lời được tất cả các câu hỏi của bạn về các dữ kiện nếu bạn nhớ được những đặc điểm của dữ kiện phác lược ở trên. Nghệ thuật sử dụng sách bách khoa toàn thư để trợ giúp cho việc đọc chính là nghệ thuật đưa ra các câu hỏi phù hợp về các dữ kiện.

Bạn cũng cần nhờ rằng, bách khoa toàn thư không phải là thứ tốt nhất giúp bạn hiểu được sự việc. Nó có thể giúp bạn hiểu sâu hơn về thứ tự và cách sắp xếp các đơn vị kiến thức nhưng vẫn có giới hạn của nó. Có rất nhiều vấn đề cần phải hiểu mà bạn không thể tìm thấy trong một cuốn bách khoa toàn thư. 

Hiện những cuốn sách bách khoa toàn thư cho trẻ  rất hiếm và khó tìm, nhất là những chủ đề liên quan đến khoa học. Tuy nhiên Achaubooks.vn có một sự lựa chọn hoàn hảo cho những bạn nào yêu thích chủ đề Vũ trụ - không gian, các kiến thức liên quan đến khoa học. Để tìm hiểu chi tiết và bổ sung thêm những thông tin thú vị về không gian - vũ trụ, hãy cùng chúng tôi tham khảo cuốn sách số 1 của DK - BÁCH KHOA TOÀN THƯ KHÔNG GIAN. Cuốn sách về vũ trụ tuyệt vời này cung cấp đầy đủ Mọi chủ đề về Không gian - vũ trụ - hành tinh trái đất mọi thứ cần biết về không gian cho các bạn nhỏ tha hồ khám phá. Hình ảnh vô cùng chân thực được được sự hỗ trợ trực tiếp từ NASA - Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Hoa Kỳ hỗ trợ thực hiện cuốn sách này, để thấy được tính chuyên nghiệp - chính xác.

Trong tháng 8, Achaubooks.vn sẽ cho ra mắt ấn phẩm đặc biệt này bản tiếng Việt phục vụ cho các bạn yêu vũ trụ. Các bạn quan tâm theo dõi chúng tôi để cập nhật những thông tin mới nhất về cuốn sách nhé.